به گزارش تحریریه، بازگشت دونالد ترامپ به قدرت، به‌ویژه از منظر نخبگان سیاسی و فکری چین، نه‌فقط بازگشت یک چهره جنجالی، بلکه ورود به مرحله‌ای تازه از تنش‌های ژئوپلیتیکی و رقابت راهبردی است. ترامپ در دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش، با بی‌پروایی بیشتر، چین را تهدید اصلی نظم جهانی معرفی کرده و بر سیاست مهار فراگیر پکن تمرکز کرده است. تحریم‌های گسترده، محدودیت در سرمایه‌گذاری خارجی و فشار بر متحدان برای تبعیت از واشنگتن، همه نشانه‌هایی از راهبردی هستند که هدف آن کند کردن رشد چین در عرصه‌های کلیدی فناوری و اقتصاد است.

از سوی دیگر، چین نیز در حال فاصله گرفتن از سیاست «صبر استراتژیک» است. شواهدی از مواضع تهاجمی‌تر در مسائلی همچون تایوان، دریای جنوبی چین و رقابت‌های تکنولوژیک مشاهده می‌شود. با این حال، نخبگان فکری چین تأکید دارند که راه مقابله با ترامپ نه در واکنش احساسی، بلکه در تحلیل هوشمندانه تاکتیک‌های او نهفته است؛ رویکردی که بر پایه معامله‌گری، تهدیدهای نمادین و بهره‌گیری از اهرم‌های اقتصادی شکل گرفته است.

در این میان، چین ناگزیر است راهبردهای کلان خود را بازتعریف کند. تقویت توان داخلی، تنوع‌بخشی به زنجیره‌های تأمین، و ارتقای ظرفیت بازدارندگی دیپلماتیک از جمله ابزارهایی هستند که می‌توانند توازن را حفظ کنند. آنچه امروز شاهد آن هستیم، نه صرفاً یک رقابت میان دو قدرت، بلکه بازچینش نظم جهانی است؛ نظمی که آینده بسیاری از کشورها را رقم خواهد زد.

سیاست سردرگم سازی ترامپ

روزنامه هنگ‌کنگی ساوت چاینا مورنینگ پست گزارش داد که در یک نشست تخصصی با محوریت روابط چین و آمریکا و نظم جهانی، چند تن از پژوهشگران چینی توصیه کردند که چین باید فریادهای پرهیاهوی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب ایالات متحده را که بیشتر جنبه‌ای نمایشی دارند، افشا کرده و از فریب آن‌ها پرهیز کند؛ در عین حال، لازم است درک روشن و هوشیارانه‌ای از نیات واقعی و توانمندی‌های او داشته باشد.

این میزگرد با عنوان «روابط چین و آمریکا و نظم جهانی پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات متحده» در پکن برگزار شد. «وانگ جی‌سی» بنیان‌گذار مؤسسه مطالعات استراتژیک بین‌المللی دانشگاه پکن، «یان شوئه‌تونگ» رئیس افتخاری مؤسسه روابط بین‌الملل دانشگاه چینهوا، و «ژانگ یویان» عضو آکادمی علوم اجتماعی چین، در این نشست دیدگاه‌های خود را درباره نحوه تعامل چین با دولت دوم ترامپ بیان کردند.

وانگ جی‌سی در سخنان خود اظهار داشت که سخنان ترامپ بازتاب‌دهنده سبک معامله‌گری او به‌عنوان یک سرمایه‌دار حوزه املاک است — به‌گونه‌ای که نیات واقعی‌اش را پشت سخنان اغراق‌آمیز پنهان می‌کند. او تأکید کرد: «ما باید نسبت به این موضوع هوشیار باشیم... نباید فریب او را بخوریم.»

وی افزود که باید دید ترامپ در نهایت واقعاً قصد انجام چه کاری را دارد و آیا توان تحقق آن را دارد یا خیر.

از زمان پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری، اظهارات تحریک‌آمیز او نسبت به رقبای خارجی و حتی متحدان آمریکا، موجب نگرانی بسیاری از رهبران جهانی شده است.

ترامپ پس از پیروزی، با غرور و اعتماد به‌نفس کامل، روحیه‌ای از خود نشان داد که متناسب با شخصیت یک میلیاردر است. او در قالب نمادین، گویی با چرخ دستی خرید به راه افتاده تا «کانادا را ضمیمه کند»، «گرینلند را بخرد» و «کانال پاناما را بازپس گیرد». او در مسیر «خرید»، از حمله لفظی به چین نیز غافل نماند و مدعی شد که برای حفظ امنیت ایالات متحده و مقابله با نفوذ چین، احتمال استفاده از نیروی نظامی برای تصاحب گرینلند و کانال پاناما را منتفی نمی‌داند.

این سخنان تحریک کننده ترامپ در صدروز نخست ریاست جمهوری نیز با نوسان اندک ادامه داشته است.

وانگ جی‌سی در این‌باره گفت که ترامپ حتی قبل از بازگشت به قدرت هم جهان را به هم ریخت. وی یک روز می‌خواهد کانادا را ضمیمه کند، روز دیگر به دنبال کنترل کانال پاناما است، و سپس ادعای تصاحب گرینلند را مطرح می‌کند — همین اظهارات موجب نگرانی و سردرگمی بسیاری از کشورها شده است.

او افزود که اگرچه سخنان ترامپ، بی‌تردید جنبه‌ای از اغراق و لاف‌زنی دارد، اما در عین حال نشان‌دهنده برخی از اهداف واقعی او نیز هست.

با این حال، از نظر وانگ، برخی از این جاه‌طلبی‌ها فراتر از توانایی‌های ترامپ است. او خاطرنشان کرد: ترامپ بیش از حد قدرت و جایگاه خود را دست بالا گرفته است — اکنون این آمریکاست که باید بهای اشتباهاتش را بپردازد.

خیانت ترامپ به تاریخ و متحدان کاخ سفید

ژانگ یویان نیز بر این باور است که سبک دیپلماسی ترامپ به شدت آغشته به رویکردهای تجاری است. به گفته او، هرچند در ذات این رویکرد، اصل «حداکثرسازی منافع» نهفته است، اما بین برخی از سیاست‌هایی که ترامپ مطرح می‌کند و توانایی واقعی او در تحقق آن‌ها، فاصله زیادی وجود دارد.

ژانگ یویان، عضو آکادمی علوم اجتماعی چین

او در همین زمینه به اظهارات جاستین ترودو، نخست‌وزیر سابق کانادا، اشاره کرد که گفته بود تهدید ترامپ مبنی بر «ضمیمه‌کردن کانادا» صرفاً یک «ترفند انحرافی» است که با هدف پرت کردن حواس افکار عمومی از برنامه ترامپ برای اعمال تعرفه بر محصولات وارداتی مطرح می شود.

ژانگ یویان با استناد به این موضوع تأکید کرد که تلاش ترامپ برای منحرف کردن توجه‌ها از مسائل اصلی، به‌نظر می‌رسد بخشی از راهبرد او در مذاکرات باشد. وی هشدار داد «در برخی موارد، لازم است این شیوه را با دقت مورد توجه و تحلیل قرار دهیم.»

از همان ابتدای مشخص شدن نتیجه انتخابات ریاست جمهوری، مجموعه اظهارات ترامپ موجب شگفتی و تعجب متحدانش شد. روزنامه فایننشال تایمز پیش از ورود ترامپ به اتاق بیضی کاخ سفید نوشت که این اظهارات به احتمال زیاد پیش‌درآمدی از وقایع دراماتیکی است که طی چهار سال آینده رخ خواهد داد.

به‌گفته این روزنامه، «این رئیس‌جمهور آمریکایی به وضوح از اصولی که نظم بین‌المللی را تشکیل می‌دهند، چشم‌پوشی خواهد کرد و به دوستان دیرینه خود به‌طور آشکارا طعم خیانت را خواهد چشاند!»

یان شوئه‌تونگ، رئیس افتخاری مؤسسه روابط بین‌الملل دانشگاه چینهوا، پیش‌بینی کرد که ترامپ بسیاری از سیاست‌های دولت بایدن را ادامه می دهد و تنش‌ها در زمینه‌های تجاری و فناوری بین چین و آمریکا تشدید می کند. او اشاره کرد که سیاست ترامپ در قبال چین قطعاً بر جلوگیری از کاهش شکاف تکنولوژیکی میان دو کشور متمرکز است و حتی ممکن است او بر این باور باشد که استراتژی «دیوارهای کوتاه و حیاط‌های کوچک» تیم بایدن به‌اندازه کافی امن و کارآمد نباشد. به همین دلیل، ترامپ بر روی تمام زنجیره‌های صنعتی داخلی آمریکا متمرکز شده است.

با این حال، وانگ جی‌سی و یان شوئه‌تونگ هر دو معتقدند که بازگشت ترامپ به کاخ سفید در برخی زمینه‌ها تنش‌ها بین چین و آمریکا را کاهش می دهد.

در همین راستا، یان شوئه‌تونگ تحلیل کرد که اگرچه خطر درگیری‌های کوچک وجود دارد، اما احتمال وقوع درگیری‌های نظامی گسترده میان دو کشور بعید است.

پایان/